Laat angst je leven niet bepalen

Een beetje angst maakt je scherp en alert, teveel angst verlamt en beperkt je

Door Joke Bruggenkamp

Angst als beschermingsmechanisme tegen gevaar is een heel mooi systeem. Maar als de angst blijft terwijl het gevaar geweken is, of als je angstsysteem aanslaat als er geen (ernstig) gevaar is kan angst je leven behoorlijk zwaar maken.

Je hebt je angst of ‘Bangsysteem’ nodig om je te beschermen. Helemaal zonder angst leven zou niet goed zijn voor je. En een beetje angst maakt je scherp en alert. Het maakt dat je gefocust kunt zijn. Bij een klein beetje angst of spanning wordt ook wel gesproken over positieve stress of eustress. Tot zover geen probleem dus!

Maar soms ‘zit angst in de familie’: de samenstelling van de neurotransmitters (de stoffen in je hersenen die signalen doorgeven) in je lichaam en de manier waarop je emotionele bedrading is afgesteld maken dat je bij een klein beetje gevaar al heel veel angst ervaart. Je Bangsysteem staat heel gevoelig afgesteld. Je lichaam geeft dus aan dat er een groot gevaar is terwijl dat er niet is.

“Angst beschermt je tegen gevaar”

Gelukkig heeft je lichaam nog een systeem om te zorgen dat je gevoel weer rustig wordt. Door betekenis te geven aan het gevoel, door het als het ware te coderen kan je lichaam weer rustig worden. Daarvoor is het belangrijk dat je de goede betekenis, oorzaak/reden aan het gevoel koppelt. Dat is soms lastig. Want behalve redenen/oorzaken in je omgeving waar je bang van kunt worden, kun je ook redenen/oorzaken hebben in jezelf.

Als een lastige situatie je bijvoorbeeld het idee geeft dat je dat nooit kunt en dat je dus een loser bent en dat dus niemand je leuk vindt en dat je dus altijd alleen blijft en dat dat een ondraaglijk gevoel geeft en dat je dat niet aan kunt…. Dan heeft het niet zoveel zin om na te denken over de lastige situatie. Daarin zit niet de angel. De angel zit in je eigen zelfbeeld.

Voorbeeldje: als je een sollicitatiegesprek moet voeren of een lastig gesprek met je leidinggevende en je voelt je gespannen. Dan kun je denken: het is een lastige situatie, maar ik ga er niet dood aan en misschien hoor ik nog iets nieuws, laat ik maar even op een rijtje zetten wat ik graag zou willen en verder eerst maar rustig afwachten. Dan blijft de spanning beheersbaar.

Maar als je denkt Oje, ik kan dit niet, dit komt nooit goed, ik wil dit niet, ik kan hier niet onderuit, ik ga dit niet redden. Dan helpt het niet om te bedenken dat je kunt focussen op wat je zou willen vragen. Het gevaar zit niet in het gesprek, het gevaar zit er in dat je jezelf niet vertrouwt. Nog specifieker: dat je er niet op vertrouwt dat je je gevoel kunt verdragen. Je bent dan bang voor je gevoel. Als je daarop focust (bijvoorbeeld door op je ademhaling te letten, maar nog beter werkt het om op je gevoel te focussen) dan kun je zelf weer rustig worden. Het gevaar van jezelf verliezen is dan onder controle en dan kun je je focussen op het mogelijke gevaar van de situatie (zoals hierboven beschreven).

Een ander voorbeeld: Stel, je bent bang dat je partner je verlaat. Dat kan op zich een hele reële angst zijn. Het is ook belangrijk dat je het signaal serieus neemt. Het is namelijk belangrijk dat je dat signaal krijgt als het niet lekker loopt: je relatie heeft aandacht nodig. Dan word je alert en gefocust en kun je met je partner bespreken hoe het gaat. Grote kans dat jullie een beetje uit elkaar aan het groeien zijn en door weer op elkaar te focussen kun je weer naar elkaar toegroeien. Angst als relatie-saver. Hartstikke goed systeem! Door het te delen en je weer te verbinden verdwijnt de angst als het goed is.

Maar wat als je je angst daarna niet kwijt raakt? Wat als je partner niet lekker in zijn of haar vel zit of je op afstand houdt. Ook dan is het goed om je gevoel serieus te nemen en te kijken of het met de situatie te maken heeft. Is het logisch dat je partner reageert zoals hij/zij reageert? Is hij/zij een binnenvetter en weet je dat je de situatie even op zijn beloop moet laten omdat het op een later moment wel komt. Het kan ook zijn dat er eigenlijk niet zoveel aan de hand is, maar dat het gevoel van afwijzing, van niet gezien worden of je niet belangrijk voelen je angst omhoog stuwt. Als je dan ook bang wordt voor dat gevoel en gedachten hebt als ‘het gaat helemaal mis, hij heeft vast een ander, ik ben ook niet leuk, ik kan dit niet, zie je wel het gaat toch mis, ik ben waardeloos in relaties…’ Dan ben je met je gedachten je eigen angst aan het voeden en wordt het één grote puinhoop van gevoelens.

Ook dan is het belangrijk dat je eerst rustig wordt, focust op dat waar je precies bang voor bent (betekenisgeving) en je eigen angst voelt. Dat klinkt heel eng, maar de beste weg uit angst is om deze aan te gaan. Angst voor de angst maakt het gevoel groter dan het is.

De volgende tekst van Pema Chödrön geeft de kern van de oplossing mooi weer:

“Once there was a young warrior. Her teacher told her that she had to do battle with Fear. She didn’t want to do that. It seemed too aggressive; it was scary; it seemed unfriendly. But the teacher said she had to do it and gave her the instructions for the battle. The day arrived. The student warrior stood on one side, and Fear stood on the other. The warrior was feeling very small, and Fear was looking big and wrathful. They both had their weapons. The young warrior roused herself and went toward Fear, prostrated three times, and asked, “May I have permission to go into battle with you?” Fear said, “Thank you for showing me so much respect that you ask permission.” Then the young warrior said, “How can I defeat you?” Fear replied, “My weapons are that I talk fast, and I get very close to your face. Then you get completely unnerved, and you do whatever I say. If you don’t do what I tell you, I have no power. You can listen to me, and you can have respect for me. You can even be convinced by me. But if you don’t do what I say, I have no power.” In that way, the student warrior learned how to defeat Fear.“

Wat kan helpen om je angst aan te gaan is het volgende stappenplan:

Breng eerst de spanning, onrust, druk of andere vervelende sensaties in kaart. Begin met je hoofd en ga langzaam naar beneden. Je hoeft er niks van te vinden, merk alleen op dat er een gevoel zit en kijk of je de sensatie kunt beschrijven: Bijvoorbeeld: druk in je hoofd, kramp in je kaken, onrust in je borst, of een soort wervelwind door je hele lichaam.

Focus je aandacht dan op één van deze gevoelens (het meest vervelende of sterkste gevoel). Als er meer gevoelens je aandacht trekken: kies er één uit en focus daarop. Gevoelens zijn soms net kleine kinderen: ze willen allemaal je aandacht, maar je kunt maar op één plek tegelijk focussen.
Niet nadenken, geen mening vormen, maar alleen observeren. Focus op één plek en hou je aandacht daar. Als het gevoel verandert, groter of kleiner wordt of zich verplaatst: niet bang van worden, gewoon het gevoel volgen. Je lichaam weet ook hoe het een gebroken been moet herstellen, het kan ook spanning en gevoel in je lichaam reguleren.
Merk je dat je rustiger wordt?*

Om terug te komen op het voorbeeld dat je bang bent dat je partner je verlaat: Er is een verschil tussen oud zeer (emotionele blauwe plekken) en gevoel dat te maken heeft met het hier en nu. Oud zeer kan oplossen, je kunt het loslaten (ook al heb je er soms meerdere focus-sessies voor nodig). Als je (met deze oefening) rustig bent geworden en goed in je vel zit en je blijft een onrustig gevoel houden bij je partner, dan heeft het gevoel waarschijnlijk te maken met het hier en nu en is het belangrijk om samen met je partner uit te zoeken waar het gevoel mee te maken heeft.

Bang/angst is een signaal: er is iets aan de hand.

Observeer de angst, koppel het aan de oorzaak en bedenk vervolgens wat je wilt met de situatie.

De angst heeft dan zijn rol gehad en kan oplossen en bepaalt niet langer jouw leven.

Nog een Blog?

Veilig verbinden

Vaak komen mensen naar relatietherapie omdat ze beter willen communiceren.
Vrijwel altijd is de onderliggende vraag: ik wil me meer verbonden met je voelen.

Een vraag of een afspraak maken?

Emailadres

secretariaat@flonker.nl

Bel ons

+31 620902613

Deze website is met zorg gemaakt en grondig gecheckt. Ondanks deze zorgvuldigheid kunnen er (type-)fouten voorkomen. Er kunnen dan ook geen rechten worden ontleend aan deze website.

Flonker