Dag 12: Reguleren met je zoogdierenbrein

Reguleren met je zoogdierenbrein

Vandaag gaan we kijken wat er voor nodig is om te kunnen ontspannen, energie te hebben en te genieten. Om te kunnen leven in plaats van overleven. Hiervoor is het nodig dat je zoogdierenbrein goed kan werken.

Zoogdierenbrein*

Dit deel is later ontwikkeld en omvat het limbisch systeem. Dit systeem ligt midden in je hersenen en  is betrokken bij je geheugen, herinneringen, leren, motivatie en bij emotieregulatie en seksueel gedrag.
Eén van de functies van dit brein is om je verbonden te voelen met anderen. In de natuur ben je veiliger als je met meer bent, daarom is het belangrijk om te kunnen samenleven. Vanuit die noodzaak is dit brein ontstaan. 

In het zoogdierenbrein worden de gevoelsystemen gereguleerd. 

Bang is ontstaan als waarschuwingssignaal: zebra’s bijvoorbeeld geven elkaar een signaal als er een leeuw aankomt. Met een schrikreactie. Eén zebra schrikt en de hele kudde schrikt. Alle zebra’s staan direct op scherp en klaar om weg te rennen.
Boos is de emotie die je moet kunnen waarnemen bij een ander om te weten of je uit de buurt moet blijven. Merk je boosheid niet op en is die er wel, dan is er het risico dat de ander je wat aandoet. Ook kun je zelf boosheid inzetten, als signaal aan anderen dat ze over je grenzen heen gaan en ze beter even uit de buurt kunnen blijven.
Bedroefd is het signaal dat het niet goed gaat en dat je hulp nodig hebt. Daarom zien verdrietige mensen er vaak ook hulpeloos en ontredderd uit. Dat geeft het signaal: ik ben niet gevaarlijk, integendeel, ik wil graag dat je helpt.
Blij: (samen) ontspannen of (samen) op zoek naar nieuwe dingen maakt dat je je verder kunt ontwikkelen.
Care en Lust, de gevoelsystemen van de Liefde zijn nodig voor de cohesie, voortplanting en veiligheid.

In de loop van de tijd hebben gevoelsystemen zich bij de mensheid verder ontwikkeld. We noemen dat ook wel beschaving: het beter kunnen reguleren van je gevoelsystemen. Ook in je persoonlijke leven merk je over het algemeen dat je door de jaren heen steeds beter weet om te gaan met je gevoel. Maar de basisfunctie van de gevoelsystemen is hetzelfde gebleven: je lichamelijk en geestelijk veilig voelen.

(Uit: Gevoel is heel logisch, als je weet hoe het werkt, Joke Bruggenkamp)

Morgen en overmorgen ga ik je (eindelijk!) meer vertellen over de gevoelssystemen Blij en Liefde.

Maar eerst gaan we kijken hoe we de systemen Bang, Boos en Bedroefd kunnen reguleren. Want als je teveel irritatie, frustratie, angst of verdriet voelt, heb je geen ruimte om te ontspannen.

Daarvoor is het allerbelangrijkste dat je je gevoel niet meer gaat zien als iets wat weg moet, maar als informatie over wat goed voor je is. Gevoel = informatie!

Twee dingen zijn dan belangrijk: 

1. Je moet gevoel kunnen zien/ervaren als iets wat je hebt. 

Dat kun je doen door te voelen waar in je lichaam het zit:

Boosheid bijvoorbeeld zit vaak in je kaken, je voorhoofd (fronsen), opgetrokken, gespannen schouders, gespannen vuisten en soms in de lange spieren bovenbenen.

Angst voelt vaak als een drukkend gevoel op je borst en soms als beklemming op je keel.

Verdriet voel je vaak bij je ogen, als brok in je keel en soms ook in je buik.

Aan de Aalto universiteit in Finland hebben ze mensen gevraagd waar in hun lichaam ze iets voelen als ze een bepaald gevoel hebben. Hoe meer gevoel hoe meer richting geel het gaat en hoe minder gevoel, hoe meer richting blauw en aqua het gaat (zie bijlage).

Als je op deze manier naar je gevoel kunt kijken, als iets wat je hebt in plaats van iets wat je bent is gevoel wellicht minder eng. 

2. Je gevoel moet betekenis krijgen

Je moet de info uit je gevoel halen: Waarom heb je dit gevoel? Wat is er aan de hand? Dat kan nogal een puzzel zijn. Want ook al weet je dat je je boos en geïrriteerd voelt, wat is dan precies de aanleiding? Som ben je al veel eerder over je grens gegaan en is er de befaamde laatste druppel die maakt dat je helemaal uit je dak gaat. 

Dit puzzelen kun je leren. Door elke dag even te gaan zitten, te merken hoe je je voelt (kijk even naar de schaalvragen van gisteren) en te bedenken wat maakt dat je je zo voelt. Ook je stemmetjes kunnen je hierbij informatie geven.

Samengevat kun je bijgaand schema gebruiken om te zorgen dat je meer inzicht krijgt in je gevoel.

Het kan zijn dat gevoelens door elkaar lopen (bang/boos/bedroefd) dat speelt bijvoorbeeld bij schaamte en schuld, maar ook als je je zowel boos als verdrietig voelt. Vul dan een rij in voor elk gevoel.

Het hoeft niet te leiden tot een oplossing, het gaat erom dat je meer inzicht krijgt in wat je precies voelt en waarom.