Dag 6: Gevoelssystemen

Gevoelssystemen

Vandaag gaan we een stukje theorie doen. We zijn deze week al druk bezig met gevoel en gevoel is eigenlijk heel logisch. Dat zit zo:

Je lichaam heeft allerlei systemen om je gezond te houden. Naast bijvoorbeeld je spijsvertering en de manier waarop je lichaam je huid om de zoveel tijd vernieuwd, is er ook een systeem om je veilig te houden: je gevoelssysteem.

Gevoelens zijn signalen van je lichaam, die ervoor  zorgen dat je de dingen kunt doen die goed voor je zijn en om veilig te blijven. 

In de psychologie wordt gesproken over de 4 B’s (Bang, Boos, Bedroefd en Blij). Ik heb ze nog aangevuld met Body (je lichaam grijpt in als een overloopsysteem) en Liefde. Deze laatste is niet met een B, maar wel heel belangrijk. Voor al deze systemen geldt dat ze op een bepaalde plek in je lichaam zitten en dat er voor elk gevoel een andere combinatie van neurotransmitters wordt aangemaakt.

In het werkboek vind je een afbeelding met alle gevoelssystemen.

Bang

Dit signaalsysteem is je eigen alarmsysteem: het gaat aan als er gevaar dreigt. Niet alleen als er een bus op je afkomt, maar ook als je in een gevaarlijke situatie komt, bijvoorbeeld met onbetrouwbare mensen. Je wordt ongemakkelijk, onrustig en krijgt als het goed is het befaamde niet-pluisgevoel. 

Boos 

Dit systeem zorgt ervoor dat je niet méér doet dan je aankunt. Tenminste, als je er goed naar luistert. Irritatie, frustratie, chagrijn en je ochtendhumeur zijn signalen: jijzelf of een ander gaat over je grenzen. Hier hebben we het deze week over gehad.

Als je je grens op tijd voelt, kun je actie ondernemen en ervoor zorgen dat jij (of de ander) niet verder over je grenzen heen gaat. Als je je grenzen (je irritatie, frustratie enzovoort) negeert, zal je gevoelssysteem eerst steeds harder aan de bel trekken: je raakt nog geprikkelder. Totdat het systeem ermee ophoudt: je luistert toch niet. 

Dan volgt er meestal een ander signaal: niet meer dat je over je grenzen gaat, maar het sein dat je jezelf aan het kwijtraken bent. 

Bedroefd 

Verdriet heeft twee varianten je kunt de ander of jezelf kwijtraken: 

Het gevoel dat je krijgt als je iets of iemand kwijt raakt of dreigt kwijt te raken. Het verlies van een dierbare, je baan of een huisdier kan je verdrietig maken. Het signaal geeft aan dat er iets belangrijks gebeurt en dat je tijd vrij moet maken om er even bij stil te staan. 

Als je niet stilstaat bij verdriet, gaat het ondergronds en merk je het op andere plekken: je kunt bijvoorbeeld kortaf worden (systeem Boos, omdat je over je grens gaat). Verdriet is nodig om los te komen van iets, of van iemand die je kwijtraakt. 

Paniek heeft te maken met verlies van jezelf: als je te lang doorgaat en vooral bezig bent met wat anderen van je verwachten of hoe het zou moeten zijn, raak je jezelf kwijt. Je kunt het gevoel krijgen dat je alleen en eenzaam bent. Je kunt je niet-verbonden, klein en onbelangrijk voelen. Het kan ook een onbestemd of juist sterk gevoel geven van niet-nuttig of ongewenst zijn. Dit gevoel kan de bodem onder je bestaan vandaan halen, waardoor je zelfs gaat twijfelen aan je bestaansrecht.

Dit gevoel ontstaat als je over je grenzen heen gaat, ze blijft negeren: je raakt jezelf kwijt.

Dit gevoel kun je ook in je lichaam voelen: het zit waarschijnlijk op een andere plek dan je irritatie. Als je je irritatie hebt geobserveerd gisteren is de kans groot dat je ook iets van dit gevoel hebt gevoeld (uitputting, vermoeidheid, los van alles). 

Body 

Je lichaam is eigenlijk geen apart gevoelssysteem, maar meer een overloopsysteem. 

Soms is het te onveilig voor je om gevoelens toe te laten of heb je er / neem je er niet de tijd voor. De gevoelssystemen werken dan niet goed meer. Je lichaam gaat in overlevingsstand. Je kunt dit voelen als spanning of stress.

Favoriete parkeerplekken voor spanning zijn je nek, je schouders en je onderrug. Maar bijvoorbeeld ook je maag en darmen kunnen gevoelig zijn voor spanning. 

Elk lichaam heeft zijn voorkeur-stressplek. Sommige lichamen hebben veel ruimte voor stress en kunnen veel stress incasseren en verwerken voor die gaat opspelen. Andere lichamen zijn gevoeliger en reageren veel sneller op stress, bijvoorbeeld met pijn, verstoorde stoelgang, vermoeidheid, migraine of andere lichamelijke sensaties.

Je hebt nu kennis gemaakt met gevoelssystemen, die gericht zijn op waarschuwing en bescherming: Bang, Boos, Bedroefd en Body. Maar er zijn ook systemen in je lichaam die je vertellen wat juist goed voor je is. Ze zorgen ervoor dat je de dingen gaat doen waarvan je energie krijgt: de systemen Blij en Liefde. Daar komen we later op terug, omdat deze systemen zorgen voor ontspanning en energie!

* Mocht je meer willen weten over gevoelssystemen: ik heb het verder uitgewerkt in mijn boek ‘Gevoel is heel logisch als je weet hoe het werkt’.

Let vandaag eens een beetje op je gevoel: merk jij op wanneer je bang, boos of bedroefd bent? En merk je stressklachten in je lichaam?